အထူးသျဖင့္ တစ္ေခတ္ၿပီးတစ္ေခတ္ တက္လာၾကတဲ့ လူငယ္ေလးေတြဟာ မိမိကိုယ္ကို အလွအပေတြ တစ္မ်ိဳးၿပီးတစ္မ်ိဳး ဆင္ယင္ၾကသလို မိမိႏိုင္ငံ၊ မိမိရပ္ရြာနဲ႔ လူေနမႈ အဆင့္အတန္းတို႔ကိုလည္း တစ္ေခတ္ၿပီးတစ္ေခတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုၾကတယ္။
မိမိတိုင္းျပည္ဟာ တျခားေသာ ဒီမိုကေရစီ လူ႔ေဘာင္သစ္ အသိုင္းအဝိုင္းထဲသို႔ ေရာက္လာရေလေအာင္ လူငယ္ေတြ အေနနဲ႔ တဖက္တလမ္းကေနၿပီး ႀကိဳးပန္းအားထုတ္မႈေတြနဲ႔ အားတက္မာန္တက္ ဖန္တီးလုပ္ေဆာင္တတ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့ ေရွ႕မွာ တားဆီးၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြက တပုံတပင္ႀကီးပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြေၾကာင့္ လူငယ္ေတြဟာ ေနာက္မဆုတ္ၾကပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ ေလွ်ာက္ေနတဲ့ လမ္းဟာ လမ္းမွား မဟုတ္လို႔ပါဘဲ။
ဆြဲေစ့ခံရျခင္း
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲဟာ စစ္တပ္ကေန တဖက္သတ္ ေရးဆြဲခဲ့ၿပီး တရားမွ်တမႈ မရွိတဲ့အတြက္ ကရင္နီလူငယ္မ်ားကို ဦးေဆာင္ၿပီး ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စစ္တပ္မွ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ၿပီး ႏွစ္ရွည္ ေထာင္ဒါဏ္ေတြ ခ်မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈတို႔မွာ ပါဝင္တဲ့ လူငယ္မ်ားကို ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္တဲ့အျပင္ လူမႈကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပညာေပး အစီအစဥ္တို႔မွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါဝင္အလုပ္ေကြၽးျပဳေနၾကတဲ့ လူငယ္တို႔ကိုလည္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၃ ရက္မွ ၁၅ ရက္အတြင္း ကရင္နီ လူမႈကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းမွာ အလုပ္ေကြၽးျပဳခဲ့ဖူးသူ အသက္ ၂၅ ႏွစ္အရြယ္ ကရင္နီလူငယ္ ႏွစ္ဦးကို လြိဳင္ေကာ္ အေျခစိုက္ ေဒသကြပ္ကဲေရး စစ္ဌာနခ်ဳပ္မွ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခဲ့ပါတယ္။
“သူတို႔ကို ပုဒ္မွ ၁၇/၁ နဲ႔ စြပ္စြဲၿပီး ဖမ္းထားတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ လြတ္မလဲ၊ ဘယ္အခ်ိန္ထိ ေထာင္ဒါဏ္ခ်မွတ္မလဲဆိုတာ မသိရေသးပါဘူး” လို႔ ကရင္နီျပည္ထဲေရးဌာနမွ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဗားမားႏိုင္က ေျပာပါတယ္။ အဲဒီလူငယ္ ႏွစ္ဦးကို ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ႏိုင္ဖို႔ ကရင္နီအပစ္ရပ္အဖြဲ႔ရဲ့ ကူညီမႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခဲ့တာပါ။
“ဒီဘက္ (နယ္စပ္ရွိ ကရင္နီလူမႈ အသိုင္းအဝိုင္း)က လူေတြနဲ႔ တြဲၿပီး အလုပ္အေကြၽး ျပဳတဲ့ သူေတြ၊ ဒါမွမဟုတ္ အလုပ္အေကြၽးျပဳခဲ့ဖူးတဲ့ သူေတြ မွန္သမွ် သူတို႔ (အပစ္ရပ္အဖြဲ႔)က ခြၽန္ေပးရတယ္။ ဒကစတို႔ ေထာက္လွန္းေရးတို႔ကို သတင္းေပးရတယ္။ ဒါမွ သူတို႔ ရိကၡာေတြ၊ ေငြေတြ၊ သူမ်က္ႏွာ ရတာေပါ့။ တကယ္လို႔ သူက အဲလိုမလုပ္ႏိုင္ရင္ စစ္တပ္ကလည္း သူတို႔ကို ဂရုမစိုက္ေတာ့ဘူး။ သူတို႔ အလုပ္မလုပ္ဘူး ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္မႈမ်ိဳးကို ခံရတာေပါ့” လို႔ ဗားမားႏိုင္က ေျပာပါတယ္။
ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒါဏ္ ခ်မွတ္ခံရျခင္း
ၿပီးခဲ့တဲ့၂ဝဝ၈ ေမလမွာ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒမူၾကမ္း အတည္ျပဳေရး လူထုဆႏၵခံယူပဲြကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ လူငယ္မ်ားက ဦးေဆာင္ၿပီး ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ ကရင္နီ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ ခြန္းဘီးဒူ (ေခၚ) လြီးဇီၿငိမ္၊ ေကေကာရီယိုနဲ႔ ဒီးဒီတို႔ကို စြဲခ်က္တင္ၿပီး ေထာင္ဒဏ္ ၃၇ ႏွစ္ ခ်မွတ္လိုက္ပါတယ္။
အသက္ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္ ေကေကာရီယိုဟာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ တရားဥပေဒဆိုင္ရာ ပညာရပ္မ်ားကို ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္ တစ္ေနရာမွာ ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ ကရင္နီလူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေက်ာင္း SDC မွာ သင္ယူခဲ့ပါတယ္။ ကရင္နီျပည္တြင္းမွာ အဲဒီလိုဘာသာရပ္ေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေလ့လာခြင့္ မရွိတဲ့အတြက္ နယ္စပ္မွာ ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ SDC ေက်ာင္းကဲ့သို႔ ဆယ္တန္းလြန္ေက်ာင္းတို႔မွာ လူငယ္ေတြ ထိုးေဖာက္ၿပီး ေလ့လာၾကရပါတယ္။
အခု ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္းမွာ ၈ ႀကိမ္ေျမာက္ SDC ေက်ာင္းဆင္းပြဲ အခန္းအနားတစ္ရပ္ က်င္းပပါတယ္။ ေက်ာင္းၿပီးသြားတဲ့ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူတို႔အတြက္ ဒု-ေက်ာင္းအုပ္တစ္ဦး ျဖစ္တဲ့ ဆရာ ရီရယ္ဝင္းက မိန္႔ခြန္းအမွာစကား ေျပာၾကားရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ဘာသာရပ္ေတြနဲ႔ မိမိလူမႈအသိုင္းအဝိုင္းထဲ ျပန္လည္အလုပ္ေကြၽးျပဳရာမွာ ေကေကာရီယိုတို႔လို ေက်ာင္းသားေဟာင္းေတြရဲ့ ရင္ဆိုင္ႀကံဳတြ႔ရတဲ့ အခက္အခဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခုလို ရွင္းျပသြားပါတယ္။
ယခု ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ၈ ႀကိမ္ေျမာက္ ကရင္နီလူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေက်ာင္း (ဓါတ္ပုံ-ေကတီ)
ေကေကာရီယိုဟာ ၂ဝဝ၅-၂ဝဝ၆ ပညာသင္ႏွစ္မွာ SDC ကေန ဘြဲ႔လက္မွတ္ ရရွိခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၂ဝဝ၈ ဧၿပီလ ၂၇ ရက္ကေန စၿပီး လိြဳင္ေကာ္၊ ဒီးေမာ့ဆုိ၊ မုိးၿဗဲနဲ ့ ဖယ္ခုံမွာ ရွိတဲ့ ၿမိဳရြာေပါင္း ၁၇ ခုကုိ သြားၿပီး လူထုစည္းရုံးေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။
“သူဆဲြစိခံရတာက ေမလ ၁ဝ ရက္ ဆႏၵမဲခံယူပြဲ ၿပီးတဲ့ေနာက္ ညေန ၇ နာရီေလာက္မွာပဲ နအဖေတြ သူတုိ႔ အိမ္ကုိ ဝင္ၿပီး လာစစ္တယ္ေလ၊ အဲခါက်ေတာ့ သူတုိ႔ရဲ့ လုပ္ရွားမႈ ဓါတ္ပုံေတြ၊ ဘာညာေတြေပ့ါဗ်ာ ေတြ႔သြားၿပီး သူ႔အဖဲြ႔ ခြန္းဘီးဒူ၊ ခြန္းဒီးဒီနဲ႔ မူ(xxx)တုိ႔လည္း ပါသြားတယ္” လို႔ ေကေကာရီယိုနဲ႔ ေက်ာင္းအတူ တက္ခဲ့ဖူးသူလည္းျဖစ္၊ လုပ္ေဖၚကိုင္ဖက္တစ္ဦးလည္း ျဖစ္တဲ့ ခြန္းအင္ျဒဴးခင္းက ေျပာပါတယ္။
ေကေကာရီယိုရဲ့ အမႈကုိ ေထာင္အတြင္းမွာပင္ အထူးစစ္ခံုရုံးအျဖစ္ ၾကားနာၿပီးေနာက္ တရားသူႀကီးက သူ႔အား
= The electronic Transactions ဥပေဒအရ ေထာင္ဒဏ္ ၁၅ ႏွစ္၊
= ျပစ္မူဆုိင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ ၅ဝ၅(ခ) အရ ေထာင္ဒဏ္ ၂ ႏွစ္၊
= တရားမဝင္အသင္း ပုဒ္မ ၁၇/၁ အရ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္၊
= တရားမဝင္အသင္း ပုဒ္မ ၁၇/၂ အရ ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္၊
= The Myanmar immigration အက္ဥပေဒ ၁၉၄၇ ပုဒ္မ ၁၃ (၁) အရ ေထာင္ဒဏ္ ၅ႏွစ္၊
= အခြန္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅၃ အရ ေထာင္ဒဏ္ ၇ ႏွစ္၊
စုုစုေပါင္း ေထာင္ဒဏ္ ၃၇ ႏွစ္အား သီးျခားစီ က်ခံဖုိ႔ အမိန္႔ခ်လိုက္ပါတယ္။
လူထုအံုၾကြမႈ ျဖစ္မွာကုိ စိုးရိမ္ရတယ္လို႔ ဆိုၿပီး ေကေကာရီယိုအား မိတၳီလာေထာင္၊ ခြန္းဘီးဒူ (ေခၚ) လြီးဇီၿငိမ္းကို ေတာင္ငူေထာင္နဲ႔ ဒီးဒီအား မႏၱေလးေထာင္သို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္က ပို႔ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ပစ္သတ္ခံရျခင္း
ေကေကာရီယိုရဲ့ အျဖစ္အပ်က္ၿပီး သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ အသက္ ၂၃ႏွစ္ အရြယ္ SDC ေက်ာင္းသား ခူးတူရယ္ ဆိုသူဟာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ပညာေပးေရး အစီအစဥ္ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း ကရင္နီျပည္ ဖရူဆိုၿမိဳ႕နယ္ ကဒါးလားေက်းရြာမွာ ျပဳလုပ္ေနစဥ္ စစ္တပ္တို႔ရဲ့ ပစ္ခတ္မႈတို႔ေၾကာင့္ အသက္ဆံုးရႈံးသြားခဲ့ရပါတယ္။
လြဳိင္ေကာ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေထ်းငါးလ်ား စံျပရြာမွ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ ခူးတူရယ္ဟာ SDC ေက်ာင္းၿပီးေနာက္ ျပည္တြင္း၌ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့့ ကရင္နီ အၿမဲစိမ္းလန္းစိုေျပေရးအဖြဲ႔ KnEG မွာ အလုပ္ေကြၽးျပဳပါတယ္။
“က်မတုိ႔ရဲ့ ၂ဝ၁ဝ စီမံကိန္း ေနရာေဒသ ျဖစ္တဲ့ ေကးလ်ားမွာ သူဒီဖက္ေပါ့ေနာ္ ျပန္ထြက္သြားတဲ့အခါမွာ ဒီတခ်ိဳ႕ေသာ KNPP လုံၿခဳံေရး အဖဲြ႔နဲ႔သူ သြားတဲ့ အခါမွာ ဒီလမ္းမွာေပါ့ေနာ္ နအဖတပ္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ၿပီးမွ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ ပစ္ခတ္ၾကရင္းနဲ႔ပဲ ဒီတူရယ္ကုိ က်ည္ဆံ ထိမွန္ၿပီးမွပဲ ေသဆုံးသြားတယ္ေပါ့” လို႔ KnEG မွ တာဝန္ရွိသူ တစ္ဦးက ေျပာျပပါတယ္။
ျပည္တြင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာခြင့္ မရွိ
SDC ကုိ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ထိဆိုရင္ ေက်ာင္းၿပီးသြားတဲ့ အသုတ္ေပါင္း ၈ သုတ္ ရွိသြားပါၿပီ။ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေဟာင္း အပါအဝင္ ဒီတစ္ႏွစ္ေက်ာင္းၿပီးသြားတဲ့ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ စုစုေပါင္း ၁၄၉ ဦး ရွိပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ ့သင္ၾကားေပးတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြက အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။ အဓိက ကေတာ့ Human Right, Environment နဲ႔ Rule of Law ကုိ က်ေနာ္တို႔ focus ၿပီးသင္ေပးတာေပါ့ေနာ” လို႔ SDC မွ ဒု-ေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္သူ ဆရာ ရီရယ္ဝင္းက ေျပာပါတယ္။
ေက်ာင္းရဲ့ ပညာသင္ႏွစ္က တစ္ႏွစ္ပါ။ တႏွစ္ၿပီးလို႔ ဘဲြ႔လက္မွတ္ရၿပီဆုိရင္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြဟာ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းကုိ အလုပ္အေကြၽးျပဳဖို႔ ေျခလွမ္းေတြ ျပင္ရပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းကုိ ျပည္တြင္းကေရာ နယ္စပ္ေဒသခံေတြကပါ လာေရာက္ပညာဆည္းပူးေနၾကတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျပည္တြင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ပညာရပ္ကို လြတ္လပ္စြာ ေလ့လာသင္ယူခြင့္ မရိွလုိ႔ အခုလို နယ္စပ္ေဒသမွာ ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ ေက်ာင္းမွာ လာေရာက္သင္ယူၾကရတာပါ။
SDC ေက်ာင္းမွ အခု ၂ဝ၁၁ ပညာသင္ႏွစ္ၿပီးသြားၿပီ ျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းသားတစ္ဦး ျဖစ္တဲ့ ခူးေတာ္နီ (နာမည္အရင္းမဟုတ္)က “က်ေနာ္၂ဝ၁ဝ ႏွစ္လပုိင္းတုန္းကပဲ ဒီမွာ ေရာက္တယ္။ က်ေနာ္ပညာ ျပည္ပမွာ ေလ့လာၿပီးမွ က်ေနာ္ ျပည္တြင္း ျပန္ဝင္မယ္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္တို႔ လူေတြကုိ က်ေနာ္ ျပန္လည္ဦးေဆာင္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ပါတယ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။
ေကေကာရီယိုနဲ႔ ခူးတူရယ္တို႔ ေလွ်ာက္ေနတဲ့ လမ္းဟာ အႏၱရာယ္မ်ားေနမွန္း ခူးေတာ္နီ သိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ့္လူမ်ိဳး၊ ကိုယ့္အမ်ိဳးသားေရးအတြက္ အလုပ္ေကြၽးျပဳဖို႔ တံုးတိုက္တုိက္၊ က်ားကုိက္ကုိက္ ဆိုသလို ခူးေတာ္နီလို လူငယ္ေတြ ဒီကရင္နီ လမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ရွိေနဆဲပါဘဲ။
အမွန္ေတာ့ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ၊ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွာ မေကာင္းမႈ လုပ္ရပ္ေတြကို ေဖၚထုတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားပမ္းစား အလုပ္ေကြၽးျပဳေနၾကတဲ့ လူငယ္မွန္သမွ်ကို ဇီဝိန္ေခြၽလုိက္၊ သံတုိင္ေတြၾကားမွာ ေသာ့ေတြ အလီလီ ခတ္ထားလုိက္နဲ႔ လူငယ္ေတြရဲ့ သံမဏိ စိတ္ဓါတ္ေတြကုိ အရည္ေပ်ာ္ေအာင္ တမင္လုပ္ေဆာင္ေနတာ တစ္ကမၻာလုံးကလည္း သိေနပါတယ္။
လူငယ္ဆိုတာ လွေနတုန္း ပြင့္ေနတုန္းမွာ ေလာကႀကီးကုိ တန္ဖိုးနဲ ့အလွဆင္ေနၾကတာပါ။ သုိ႔မွသာ သမုိင္းဝင္မယ့္ သမုိင္းေျခရာရွင္ေတြ ျဖစ္ၾကမွာေပါ့။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ကုိယ့္လူမ်ိဳးအတြက္ အသက္ခႏၶာကုိ ပဓါန မထားပဲ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ အနစ္နာခံေနၾကတဲ့ သမုိင္းေျခရာရွင္ေလးေတြ ေလွ်ာက္ေနတဲ့လမ္းဟာ လမ္းမွားလို႔ ဘယ္သူမွ သတ္မွတ္လို႔ မရပါဘူး။
